[Biblia] 5. Ważne pojęcia

kultura śródziemnomorska - fundamentem jej są cywilizacje Żydów (Izrael), Greków (Półwysep Bałkański), Rzymian (Półwysep Apeniński); źródła kultury śródziemnomorskiej: Biblia, filozofia i sztuka antycznej Grecji oraz Rzymu. Kultury grecko-rzymska i judaistyczna zainspirowały nowe cywilizacje. Obecnie kultura śródziemnomorska dominuje w Europie, obu Amerykach, Australii i północnej Azji.

stylizacja biblijna - zabieg polegający na nadawaniu wypowiedzi cech stylu Biblii.

werset - podstawowa jednostka znacząca w Biblii, jest nią zdanie, albo jego wyraźnie wyodrębniona część.

naród wybrany - w Biblii hebrajskiej jest nim lud Izraela, który upodobał sobie Bóg, Przesłanie Nowego Testamentu głosi, że każdy, kto wierzy w Jezusa należy od narodu wybranego.

monoteizm - wiara w jednego Boga, pogląd religijny uznający istnienie tylko jednego bóstwa.

holocaust = szoach = całopalenie - ofiara składana bóstwu, całkowicie trawiona przez ogień.

parafraza - swobodny przekład utworu, przeróbka zmieniająca lub

rozwijająca treści pierwowzoru, a także świadome i wyraziste

naśladowanie innego utworu, pozwalające rozpoznać pierwowzór

pastisz - naśladowanie stylu lub świata przedstawionego innego utworu

apokryf - tekst niekanoniczny, nienależący do ustalonego zbioru ksiąg biblijnych

vanitas (łac. marność) - pojęcie oznaczające znikomość, bezwartościowość rzeczy i spraw ludzkich. W formule vanitas vanitatum (marność nad marnościami) utarło się jako określenie spraw ludzkich w świecie materialnym i samego świata materialnego. W określeniu tym mieści się przemijalność, nietrwałość i nikła wartość świata doczesnego i jego spraw.

sacrum - rzeczywistość spraw boskich, dostępna ludziom nie w pełni, jakby z oddali; to co święte, nietykalne i nieprzekraczalne dla człowieka profanum - obszar zwykłych, codziennych doświadczeń człowieka, rzeczywistość dostępna fizycznie

psałterz - "księga pieśni", zbiór psalmów

ewangelia - dobra nowina, dobra wiadomość; głoszona przez Jezusa zapowiedź nadejścia królestwa Bożego (NT); dobra nowina o nauczaniu, działaniu i zmartwychwstanoiu Jezusa; gatunek literacji: opowiadania o życiu i nauce Jezusa

symbol - przedmiot materialny obdarzony w tekście kultury ukrytymi znaczeniami, które wskazują na niematerialne, zwykle trudne do uchwycenia sensy. Struktura symbolu jest conajmniej dwupoziomowa: przedstawiona rzecz nie traci swych cech realnych i jednocześnie odnosi się do sensów głębszych, wykraczających poza rzeczywistość. Symbol ma wiele znaczeń, zależą one od kontekstu, w jakim jest umieszczony; charakteryzuje go zamierzona zagadkowość.

amor profanus - miłość cielesna, seks

amor caritas - miłość do bliźniego, bezinteresowna

archetypy - indywidualne postaci obrazujące ogólne typy ludzkie i wzorce zachowań (np. Hiob = archetyp cierpienia, Maryja = archetyp matki)